De Bijbel is een zeer oud boek, of liever gezegd een oude verzameling van zeer oude boeken. De meest recente is bijna tweeduizend jaar geleden geschreven!
Welke zekerheid hebben we dat de boeken van de Bijbel vandaag de dag hetzelfde lezen als toen ze voor het eerst verschenen? En aangezien deze boeken oorspronkelijk in het Hebreeuws, Aramees en Grieks werden geschreven, hoe zeker kunnen we zijn dat de honderden vertalingen in het Engels en duizend andere talen de betekenis van de oorspronkelijke documenten nauwkeurig weergeven?
Gelukkig is er een enorme hoeveelheid direct beschikbaar bewijs om deze belangrijke vragen te beantwoorden. Geen van de originele handgeschreven kopieën van de Bijbelse boeken is vandaag de dag nog bekend. Maar een zorgvuldige vergelijking van duizend opeenvolgende exemplaren, samen met vele andere bronnen voor het terugvinden van de originele tekst, heeft geleid tot overeenstemming onder vele geleerden dat we voor alle praktische doeleinden de boeken van de Bijbel in ons bezit hebben zoals ze eerst werden geschreven.
F.G. Kenyon, eenmalige directeur van het British Museum en een man die door een levenslange ervaring met Bijbelse schriften gekwalificeerd is om met gezag te spreken over het behoud van de Schrift, schreef deze verzekering op pagina 23 van zijn veelgebruikte boek Our Bible and the Ancient Manuscripts:
“Er kan niet al te sterk worden beweerd dat de tekst van de Bijbel inhoudelijk zeker is. …Dit kan van geen enkel ander oud boek ter wereld worden gezegd. …De christen kan de hele Bijbel in zijn hand nemen en zonder vrees of aarzeling zeggen dat hij daarin het ware Woord van God vasthoudt, dat door de eeuwen heen zonder wezenlijk verlies van generatie op generatie is overgeleverd”.
Over 250 pagina’s in zijn boek onderzoekt Kenyon de geschiedenis van de overdracht van de Bijbelse tekst, van de eerste manuscripten tot de moderne Engelse versies. Verwijzend naar de meest recente ontdekkingen in zijn tijd, concludeert Kenyon, “Ze hebben met een overvloed aan bewijs de wezenlijke authenticiteit en integriteit van de tekst van de Bijbel zoals we die nu bezitten, vastgesteld, zelfs dit heeft geen enkel ander werk uit de oude literatuur kon bereiken,” (blz. 245).
Enkele decennia zijn verstreken sinds deze beroemde geleerde zijn vaak geciteerde overtuigingen publiceerde. Belangrijke ontdekkingen uit de manuscripten hebben sinds die tijd alleen maar gediend om zijn eerdere conclusies te bevestigen.
Wat betreft de betrouwbaarheid van de honderden vertalingen van de Bijbel, dit is een zaak die gemakkelijk kan worden onderzocht. Alle vertalingen gaan uiteindelijk terug naar één gemeenschappelijke bron, het oorspronkelijke Hebreeuws, Aramees en Grieks. Daarom kunnen ze allemaal worden gemeten met in wezen dezelfde basisstandaard.
Het verhaal van de vertaling van de Bijbel is een lange en kleurrijke geschiedenis. Er zijn uitstekende boeken beschikbaar over het onderwerp, voor de algemene lezer of de meest vooruitstrevende student.
Het volstaat te zeggen dat de Bijbel nog nooit zo snel beschikbaar is geweest in zulke nauwkeurige en leesbare vertalingen als vandaag de dag. De Bijbelgenootschappen melden dat het Woord van God nu in meer dan duizend talen is vertaald welke bijna de hele wereldbevolking dekt.
Hoe kan het Goede Nieuws anders naar elke natie onder de hemel gaan, opdat allen een kans krijgen om de waarheid te kennen!
Het geeft vertrouwen in de vertalingen om iets te leren over de heren die de vertalingen hebben voorbereid en hun redenen om zo een langdurige en moeilijk taak op zich te nemen.
Tyndale riskeerde en verloor zijn leven in zijn dringende verlangen om de Bijbel aan de menigte in hun eigen taal te geven. Bijna vijfhonderd jaar geleden schreef hij dat hij “door de uitleg ervan had begrepen dat het onmogelijk was om gewone volk de waarheid te laten inzien, behalve dat de Schrift duidelijk voor hun ogen in hun moedertaal werd gelegd”, “Hetgeen mij alleen maar bewoog om het nieuwe testament te vertalen.”
De vertalers van de 1611 King James vertaling schreven, in het niet langer bestaande voorwoord, dat het hun doel was om datgene te doen wat “de redding van de zielen ten goede komt”. Wat kan er nu nog meer beschikbaar zijn om Gods boek aan Gods volk te leveren in een taal die zij begrijpen?
Het comité van geleerden, waaronder Goodspeed en Moffatt, die de 1952 Revised Standard Version hebben opgesteld, heeft dit doel in hun voorwoord verwoord: “De Bijbel is meer dan een historisch document dat bewaard moet worden. En het is meer dan een klassieker van de Engelse literatuur die gekoesterd en bewonderd moet worden. Het is een verslag van Gods omgang met de mens, van Gods openbaring van zichzelf en zijn wil. Het legt het leven en werk vast van Hem, in wie het Woord van God vlees is geworden en onder de mens heeft gewoond. De Bijbel draagt zijn volledige boodschap uit, niet aan hen die het eenvoudigweg als een erfenis van het verleden beschouwen of de literaire stijl ervan prijzen, maar aan hen die het lezen, zodat zij Gods Woord aan de mens kunnen onderscheiden en begrijpen. Dat Woord mag niet vermomd zijn in bewoordingen die niet meer duidelijk zijn, of worden verborgen onder woorden die hun betekenis hebben veranderd of verloren. Het moet in een taal staan die direct en duidelijk is en betekenis heeft voor de mens van vandaag. Het is onze hoop en ons ernstig gebed dat deze Revised Standard vertaling van de Bijbel door God mag worden gebruikt om in deze gedenkwaardige tijden tot de mens te spreken, en hen te helpen om zijn Woord te begrijpen en te geloven en te gehoorzamen.”
De 1973 New International Version of the New Testament, uitgegeven door de New York Bible Society International, sluit het voorwoord af met deze woorden: “Wij bieden hen deze versie van het Nieuwe Testament aan in wiens naam en voor wiens heerlijkheid het is gemaakt. Wij bidden dat het velen zal leiden tot een beter begrip van de Heilige Schrift en een vollediger kennis van Jezus Christus het vleesgeworden Woord, van wie de Schrift zo getrouw getuigt.”
De 1976 Good News vertaling, sluit het voorwoord af met de vermelding “de Bijbel is niet slechts groot literatuur dat bewonderd en vereerd kan worden; het is goede nieuws voor alle mensen overal — een boodschap die zowel begrepen moet worden als toegepast moet worden in het dagelijks leven. Het is met het gebed dat de Heer van de Schrift deze vertaling met genoegen zal gebruiken voor zijn soevereine doel, dat de Verenigde Bijbelgenootschappen nu de Bijbel in het Engels van vandaag heeft gepubliceerd. En voor Christus is de heerlijkheid voor eeuwig en altijd!”
Het team van honderd leden dat de 2001 English Standard Version heeft geproduceerd, voegt deze laatste woorden toe aan hun voorwoord: “Wij weten dat geen enkele Bijbelvertaling volmaakt of definitief is; maar wij weten ook dat God onvolmaakte en ontoereikende dingen tot zijn eer en lof gebruikt. Dus bieden wij onze drie-enige God en zijn volk aan wat wij hebben gedaan, met onze gebeden dat het nuttig kan blijken, met dankbaarheid voor veel gegeven hulp, en met voortdurende verwondering dat onze God ooit zo’n gedenkwaardige taak aan ons heeft toevertrouwd.”
Men hoort soms de duistere suggestie dat een reden voor zoveel verschillende versies van de Bijbel is, dat de gewetenloze geleerden de woorden van de Schrift naar hun eigen theologische voordeel hebben willen verdraaien. Zulke beschuldigingen zijn meestal gemaakt door degenen die weinig of geen ervaring hebben met het moeilijke en delicate werk van het vertalen. Het bewijs ondersteunt deze beschuldiging niet.
Voor mijn eigen voldoening heb ik al de meer invloedrijkere versies van de Engelse Bijbel onderzocht, waarbij ik vers voor vers met elkaar en met het origineel heb vergeleken. Ik heb vooral gezocht naar wat een opzettelijke verdraaiing van de tekst zou kunnen zijn voor leerstellige doeleinden. Zulke gevallen zijn zo zeldzaam, dat ze zich opvallend maken en gemakkelijk door de student kunnen worden opgemerkt.
Ik heb meer dan tweehonderd verschillende Engelse vertalingen van de Bijbel of een deel daarvan in mijn bescheiden verzameling. Daarvan zijn er slechts enkele die niet als een eenvoudige vertaling van de oorspronkelijke tekst kunnen worden beschouwd.
Zo is er bijvoorbeeld een Nieuw Testament vertaald “vanuit het metafysisch oogpunt”. Dan zijn er degene, welke eerder genoemd zijn in het vorige hoofdstuk als “herzien door de geesten”, of gecorrigeerd “door directe openbaring”. Ook wanneer een versie het speciale bezit van een religieuze groep lijkt te zijn en ongewone vertalingen bevat die speciale nadruk krijgen van de groep, is dit een waarschuwing om op te passen.
De waarheid heeft geen speciale versie van het boek nodig!
Het is waar dat de vertalingen variëren in de wijze van vertalen, van heel letterlijk tot zeer vrij. En hoe idiomatischer en ondubbelzinniger de vertaling, hoe meer de vertaling het begrip van de vertaler van de betekenis zal weergeven.
Als de vertaling zichzelf beschrijft als een parafrase in plaats van een vertaling, zoals de zeer populaire The Living Bible, zou men er goed aan doen om het advies dat zo openhartig door Dr. Taylor zelf in zijn voorwoord wordt gegeven in acht te nemen: “Er zijn gevaren in parafraseringen, maar ook waarden. Want wanneer de exacte woorden van de auteur niet uit de oorspronkelijke talen worden vertaald, bestaat de mogelijkheid dat de vertaler, hoe eerlijk ook, de Engelse lezer iets geeft wat de oorspronkelijke schrijver niet bedoelde te zeggen”.
Maar er is parafrase en interpretatie, dus tot op zekere hoogte in elke vertaling, inclusief de meer letterlijke King James. Er is geen manier om dit te vermijden. De veiligheid ligt in het gebruik van verschillende vertalingen, met een balans tussen de meer letterlijke en de meer vrije, en ze met elkaar te vergelijken. De verschillen kunnen zo leerzaam zijn dat ik blij ben met elke vertaling die ik bezit.
Als eerstejaarsstudent heb ik besloten om de rest van mijn leven in de studie en het onderwijs van de Bijbel door te brengen. Dat jaar begon ik Grieks te leren, en later de andere talen en hulpmiddelen voor de gedetailleerde studie van de Schrift. Na de universiteit had ik het voorrecht in het nastreven af te studeren aan de universiteit divinityschool, welke op dat moment het meest uitgebreide programma op het gebied van de Bijbel leek te bieden.
Nu, na zestig jaar de bijbel te hebben onderwezen, is het nog steeds mijn meest belonende ervaring om met een groep mee te doen aan de boek tot boekstudie van de hele Schrift. Over elk van de zesenzestig boeken stellen we dezelfde basisvraag, “Welk beeld van God ziet u in dit boek?
Aan niemand wordt verteld wat hij zou moeten zien of wat hij zou moeten geloven. De Bijbel is Gods geschenk aan iedereen. Hij behoort ons allen evenzeer toe. Dezelfde Geest van de waarheid die de schrijvers van de Schrift heeft geïnspireerd, staat klaar om elke leerling te leiden om de ware betekenis te zien. En terwijl hij de leden van elke groep naar nieuwe inzichten en een duidelijker begrip leidt, is het een groot genoegen om elkaar te helpen.
Tot nu toe is het mijn voorrecht geweest om meer dan 140 keer zulke reizen door de hele Bijbel te maken. Elke reis duurt ongeveer een jaar; sommige hebben veel langer geduurd. De groepen variëren in grootte van een intiem dozijn tot enkele honderden. In de eerste negentien jaar van het onderwijs waren de meeste van mijn studenten zich aan het voorbereiden op de evangeliebediening. Sindsdien zijn de meeste studenten medische, tandheelkundige en andere medische beroepen.
Enkele van de meest leerzame reizen door de zesenzestig boeken zijn geweest met groepen die bestonden uit collega’s van de faculteiten van de verschillende scholen op de universiteit waar ik les geef. Andere groepen hebben elkaar ontmoet in gemeenschappen in de buurt en omvatten mensen van alle rangen en standen en van jong tot zeer oud.
Geen twee reizen door de Bijbel zijn ooit hetzelfde. Maar er zijn twee basisvragen die ongetwijfeld aan de orde komen. Als het doel van de Bijbel is om de waarheid over God te onthullen, waarom zijn er dan zo weinig specifieke uitspraken over Hem? En waarom lijkt er in de Schrift zoveel schijnbaar onbelangrijke details voor te komen?
Maar wat als de Bijbel alleen zou bestaan uit de beweringen van God over zichzelf? Op welke basis zouden we ze geloven?
Toen Johannes de Doper wegkwijnde in de gevangenis, begon hij zich af te vragen of Jezus werkelijk de Christus was. Hij stuurde twee van zijn discipelen naar Jezus met de vraag: “Bent u degene die zou komen of moeten wij iemand anders zoeken?
Heeft Jezus geantwoord: “Inderdaad, ik ben de Christus. En ik verwacht dat Johannes het vertrouwt”? Iedereen zou deze bewering kunnen doen – zelfs de duivel zelf. Alleen op basis van bewijs kon de serieuze vraag van Johannes een bevredigend antwoord krijgen.
Dus Jezus antwoordde de discipelen van Johannes: “Ga en vertel Johannes wat u hoort en ziet — dat blinde mannen hun gezichtsvermogen terugkrijgen, kreupelen lopen, lepralijders worden genezen, de doven horen, de doden worden tot leven gewekt en het goede nieuws wordt gegeven aan hen die in nood verkeren. En gelukkig is de man die nooit het vertrouwen in Mij verliest” (Matteüs 11:3-6, Phillips).
De Bijbel is een verslag van de dingen die God heeft gezegd en gedaan. Maar het grootste deel van de Bijbel bestaat uit de historische details die de situaties beschreven waarin God zo handelde en zo sprak. Zonder deze details zouden wij niet in staat zijn om te begrijpen waarom God ervoor koos om op zodanig verschillende manieren te spreken en te handelen. Details die anders van weinig belang zouden zijn, hebben hun waarde om ons te helpen de historische omgeving te reconstrueren waarin God zichzelf aan zijn volk probeerde te openbaren.
Op elke reis door de zesenzestig boeken wordt al snel duidelijk dat hetzelfde interpretatiebeginsel dat op elk oud document wordt toegepast, ook moet worden toegepast op de Heilige Schrift. Het was de context die de betekenis van een tekst bepaalde toen deze oorspronkelijk werd geschreven. Na mate dat we de oorspronkelijke context kunnen herstellen, zijn we in staat om de oorspronkelijke betekenis terug te vinden.
Bij een eerste lezing van de Bijbel zijn er veel gebeurtenissen en leerstellingen die God in een ongunstig daglicht lijken te stellen. Er is het vechten en doden in het Oude Testament, de schijnbaar wrede straffen, de voorstellingen van een boze God. Soms lijken ze zelfs de beschuldigingen van Satan te ondersteunen dat God willekeurig, onvergeeflijk en streng is.
In 1926 publiceerde Joseph Lewis, een erkend atheïst, in zijn bekrachtigde biografie beschreven als “de Vijand van God”, een boek getiteld “The Bible Unmasked”. In deze openlijk vijandige bundel heeft Lewis de meest onaangename verhalen over onzedelijkheid en bloedvergieten verzameld die hij in het Oude en Nieuwe Testament kon vinden.
Hij neemt het trieste verhaal van de Leviet en zijn concubine verhaald in Rechters 19 en stelt dan de vraag: “Welk moreel goed kunnen onze kinderen ontvangen van het lezen van deze onmenselijke, wrede en vernederende episode?…Kan enig element van dit verhaal karaktersterkte, of plicht jegens de mens, of van iets dat het gemoedelijke leven van de mens zal verheffen?” (blz. 115,116).
Ik noemde dit boek jaren geleden bij een van de groepen die de zesenzestig boeken doorliepen. Een premedischstudent maakte deze bedachtzame observatie: Als u een medisch boek zou nemen dat ontworpen is voor familiegebruik, alle beschrijvingen en foto’s van ziekten eruit zou knippen, en deze zelf zou publiceren, zou het eindvolume nutteloos zijn, zelfs afstotelijk, voor de gewone lezer. Maar het is waardevol om deze beschrijvingen in het medisch boek op te nemen, omdat ze worden gepresenteerd in de kader van de oplossing.
Hetzelfde geldt voor de Schrift. De Bijbel is zeer openhartig in zijn weergave van de zonde. Zelfs de zonden van de heiligen zijn eerlijk weergegeven. Een dergelijke openhartigheid vergroot alleen maar de geloofwaardigheid van het Bijbelse verslag. Maar deze voorbeelden van de lelijkheid van de zonde staan nooit op zichzelf. Als ze dat wel deden, zouden ze nutteloos zijn, en misschien beter nooit te lezen. Maar in de zesenzestig boeken van de Schrift wordt de zonde altijd gepresenteerd in de context van de oplossing.
Het is deze context die nooit over het hoofd mag worden gezien. En het gaat niet alleen om de onmiddellijke historische context van elke geregistreerde gebeurtenis, maar ook om de veel bredere context van de grote strijd tussen goed en kwaad — de beschuldigingen van Satan, de antwoorden van God, en het plan van verlossing en genezing.
Indachtig over deze totale context leert de student de Bijbel als geheel te zien en alle onderdelen ervan te relateren aan het ene centrale thema, de openbaring van de waarheid over God. Terwijl hij verder leest van boek tot boek, begint er een patroon van consistentie te ontstaan achter alle verhalen. Geleidelijk aan ontstaat er een beeld van een al-wijze en oneindig genadige God die bereid lijkt te zijn om tot het uiterste te gaan om in contact te blijven met zijn volk, om zich naar ze te bukken en ze te bereiken waar ze zijn, om een taal te spreken die ze kunnen begrijpen.
Het is mijn ervaring met elke Bijbelstudiegroep dat hoe verder we lezen, hoe meer we ontroerd zijn met liefde en bewondering voor Degene die bereid zou zijn om zo’n risico te lopen, om zo’n prijs te betalen, om de communicatie verbindingslijnen tussen hemzelf en zijn eigenzinnige kinderen open te houden.
Onze grootste zorg is niet wat er gebeurd is met de Leviet en die arme vrouw, of met Simson en Delila, met David en Bsthsheba, met Gideon en zijn vacht. De allerbelangrijkste vraag is, “Wat vertellen deze verhalen ons over God?
Het grote doel van de Bijbel is om de waarheid over onze hemelse Vader te openbaren, zodat wij in liefde en vertrouwen teruggewonnen kunnen worden. Deze waarheid, dit eeuwige Goede Nieuws, is te vinden in elk van de zesenzestig boeken.
